Trường học của Lý tính

TRƯỜNG HỌC CỦA LÝ TÍNH

Nguyễn Xuân Xanh

Lời nói đầu. Những dòng này đã được tác giả ghi lại từ nhiều năm trước, nay được bổ sung. Con đường của lý tính dài 2.500 năm. Ở đây tác giả chỉ ghi lại một số ý tưởng trong chuỗi phát triển lịch sử vô cùng phong phú của phương Tây liên quan đến lý tính để cuối cùng thế giới hiện đại hình thành. NXX (Aug 2017)

Chính cái tính khí của phần nóng nảy và mê tín của nhân loại trong những vấn đề của tôn giáo mà từ trước đến giờ họ yêu thích những cái huyền bí, và chính lý do này mà họ thích nhất những gì họ hiểu ít nhất.

NEWTON

Trong ánh hào quang của phương Đông, cá nhân chỉ có biến mất; ánh sáng sẽ chỉ biến thành tia chớp của ý tưởng ở phương Tây, đánh vào chính nó, và từ đó thế giới của nó hình thành.

HEGEL

Những ai không biết lịch sử bị dành cho số phận lặp lại nó.

EDMUND BURKE

Lý tính (reason, Vernünft, logos) là sự tư duy, lập luận về sự vật, thế giới, bằng sự sử dụng lôgíc, trực giác, kinh nghiệm, quan sát, chứ không dựa vào thần linh, mê tín hay một uy quyền nào khác. Lý tính có quan hệ chặt chẽ với triết học, khoa học, toán học, thực nghiệm. Hegel trong tác phẩm “Triết lý của Lịch sử” tóm tắt: “Các định luật của tự nhiên, và nội dung của cái gì là đúng, là tốt, người ta gọi đó là Lý tính. Người ta gọi Khai sáng là sự có hiệu lực của các định luật này.” Lý tính gắn liền với khoa học, và phát triển theo khoa học. Các dân tộc có tinh thần khai phá và đam mê cần đến lý tính không bị che đậy bởi những đám mây phản khoa học để tiến lên.