COMTE Auguste, 1798-1837

Auguste Comte (1798-1857)

Clotilde de Vaux (1815-1846)

Sinh tại Montpellier, đỗ hạng thứ tư vào Trường Bách khoa, sau khi tốt nghiệp không lâu Comte trở thành thư kí của Saint-Simon. Năm 1826, ông bắt đầu giảng một khoá giảng công cộng, có sự tham dự của nhiều nhà bác học thời bấy giờ, nhưng một cơn mất trí tiếp sau một cường độ lao động quá cao buộc ông ngưng mọi hoạt động trong một năm. Sáu tập Cours de philosophie positive được công bố trong các năm từ 1830 đến 1842. Giảng viên phụ đạo rồi giám khảo đầu vào Trường Bách khoa, ông nhiều lần là ứng viên giáo sư của trường nhưng không thành công. Năm 1844 cuộc gặp Clotilde de Vaux, người (tình đơn phương của Comte – ND) mất sau đó ít lâu, đảo lộn đời ông. Năm 1847, ông sáng lập tôn giáo Nhân loại và ít lâu sau ngưỡng mộ cuộc cách mạng tháng Bảy. Tưởng là những quan điểm của mình có thể thuyết phục Napoléon II, ông tán thành một thời gian cuộc đảo chính ngày 12 tháng chạp, điều này khiến ông bất hoà với Littré. Mất hết vị trí ở Trường Bách khoa, ông sống nhờ sự trợ cấp của các môn đồ. Cho đến khi mất tại Paris, nhiều tác phẩm từng được ông thông báo hơn ba mươi năm trước vẫn chưa được viết.

Khoa học được người thư kí trẻ tuổi của Saint-Simon thiết kế, và ban đầu được ông đặt tên là vật lí học xã hội gồm có hai chuyên ngành khác biệt, một ngành tĩnh và một ngành động, lí thuyết về sự trật tự và lí thuyết về sự tiến bộ. Lí thuyết đầu nghiên cứu các yếu tố cấu thành, các đặc điểm cấu trúc mà không có chúng sẽ không có đời sống xã hội; khái niệm cơ bản của lí thuyết này là sự liên ứng, hiểu theo nghĩa mà y học gán cho thuật ngữ này, tức là sự hài hoà thường xuyên giữa những điều kiện tồn tại khác nhau, trong một trường hợp là của một vật thể sống và trường hợp này là của xã hội. Tiến bộ là sự phát triển của trật tự: nếu những hiện tượng được tĩnh học xử lí (ngôn ngữ, đặc điểm, gia đình) là có tính phổ cập thì ta chỉ quan sát được chúng dưới những hình thức đa dạng, mà khoa học không thể không tính đến. Do đó xã hội học cũng gồm có một động học đưa thời gian vào như một tham số mới.