Tiền Có Ăn Mất Não Chúng Ta không?

Bản tính Con người

Những cái đầu của chúng ta đã to ra trong suốt hai triệu năm. Nhưng mười nghìn năm trở lại đây, chúng lại đang bé đi. Có phải ngày Tận thế Zombie-Tiền đang đến gần chúng ta?

Steve Roth

“Phát minh này sẽ sinh ra chứng hay quên trong tâm trí những ai học cách sử dụng nó bởi vì họ không luyện tập trí nhớ của mình. Sự tin tưởng vào việc ghi chép, thứ được sản sinh ra bởi các tác nhân bên ngoài chứ không phải là một phần của chính họ, sẽ không khuyến khích việc sử dụng trí nhớ của riêng họ bên trong mình. Ngươi đã phát minh ra một thần dược không phải cho trí nhớ, mà cho sự nhắc nhở”.

– Thamus, Vua Ai Cập, gửi đến thần sáng tạo Theuth, từ truyện ngụ ngôn kỳ lạ của Socrates trong Phaedrus của Plato[*]

Bộ não con người đã trở nên nhỏ hơn trong suốt mười hoặc hai mươi nghìn năm qua.

Sau khi phát triển nhanh chóng trong vài triệu năm và tăng gấp đôi từ khoảng 750 đến 1.500 cm khối, bộ não con người đã teo lại khoảng 10% chỉ trong vòng hơn mười hoặc hai mươi thiên niên kỷ. (Vì vậy, chúng [bộ não] có lẽ đang nhỏ đi nhanh hơn 20 lần so với việc chúng đã lớn lên.) Hãy tưởng tượng bạn múc một muỗng kem từ não. Đó là khoảng kích cỡ của nó đấy.

Điều đó có nghĩa là gì? Khi không có vài sự hội lưu đáng chú ý nào của các đột biến tăng-cường-trí-não cách đây mười hoặc hai mươi nghìn năm (chưa được phát hiện cho đến nay), chúng ta phải thừa nhận trí nhớ của chúng ta và/hoặc năng lực xử lý (processing capacity) của nó kém hơn so với trước đây. Những bộ não lớn thì rất tốn kém để xây dựng và vận hành (ngoài việc giết chết rất nhiều bà mẹ khi sinh con), vì vậy, áp lực chọn lọc tự nhiên ưa thích những bộ não nhỏ hơn. Nhưng làm thế nào mà những sức ép đó dịch chuyển để làm biến đổi sự đánh đổi chi phí/lợi ích nhanh đến như vậy, chọn những bộ não nhỏ hơn và có lẽ là ít năng lực [xử lý] hơn?

Có khá nhiều lý thuyết và suy đoán nhằm giải thích việc biến mất chất xám trong bộ não chúng ta. Bạn có thể đọc thêm về chúng ở đây. Chưa có lý thuyết nào đạt được sự công nhận rộng rãi. Một vài lý thuyết còn bị bác bỏ một cách khá triệt để.

Tôi muốn đề xuất một lý thuyết khác: tiền đã làm điều đó với chúng ta.

Lý thuyết kinh tế đã chết. Đây là những gì sẽ thay thế nó

Kinh tế học Mới có thể bước vào thời kỳ hậu Darwin ngay bây giờ.

Tác giả: David Sloan Wilson

Noah Smith

Mọi người dường như đồng ý rằng nghề kinh tế đã từng có kinh nghiệm cận kề cái chết vào năm 2008 và cần phải được hoặc đã được tái sinh trong một hóa thân khác. Những đánh giá lạc quan nhất cho rằng một cuộc cách mạng đã được tiến hành dựa trên hai việc triển khai: 1) Tập trung nhiều hơn vào nghiên cứu thực nghiệm; và 2) một quan niệm khác về lý thuyết.

Một bài tiểu luận đáng suy nghĩ của blogger kinh tế Noah Smith có tiêu đề “The Death of Theory” (“Cái chết của lý thuyết”) đề cập đến việc triển khai thứ nhất. Theo các con số của ông, tỷ lệ các bài báo lý thuyết trong thư tịch kinh tế đạt đỉnh cao từ năm 1973 đến 1993 và đã giảm dần kể từ đó. Ông mô tả phong trào kinh tế học hành vi giống như một thiên thạch đâm vào “những con khủng long kinh tế”, theo ông có nghĩa là hệ ý tân cổ điển. Ông kết luận bằng cách suy đoán rằng nhân loại đang đạt đến “sự kết thúc của Làn sóng Lý thuyết lớn” cho tất cả các chủ đề. Bất cứ điều gì có thể đạt được bằng lý thuyết lớn đều đã được hiện thực hóa, vì vậy chúng ta chỉ cần đi sâu vào dữ liệu.

Dani Rodrik (1957-)

Các nhà bình luận khác tranh luận về tầm quan trọng liên tục của lý thuyết, nhưng là một loại lý thuyết khác. Nó chỉ là hệ thống phương trình toán học khép kín lấy cảm hứng từ vật lý Newton đã chết. Thay vào đó là một bộ công cụ gồm các phương pháp mô hình hóa giải quyết các chủ đề cụ thể và phải luôn được kiểm tra dựa trên dữ liệu thực nghiệm để vẫn có được cơ sở trong thực tế. Những nhà vô địch của quan điểm này bao gồm Dani Rodrik, người có cuốn Economics Rules: The Rights and Wrongs of the Dismal Science[1] (Các quy tắc trong kinh tế học. Những cái đúng và sai của môn khoa học buồn thảm) được N. Emrah Aydinonat và Angus Deaton, người nhận giải Nobel kinh tế mới nhất (xem bài bình luận sâu sắc này của Justin Wolfers) điểm sách toàn diện.

Milton Friedman đã sai lầm: Các nhà sinh học tiêu diệt con người kinh tế

Con người kinh tế so với sự thích nghi sinh học

David Sloan Wilson

Trong lĩnh vực kinh tế học, một trong những bài viết có ảnh hưởng lớn nhất là bài “The Methodology of Positive Economics” (Phương pháp luận của kinh tế học thực chứng) (1953) của Milton Friedman. Trong bài viết này, ông lập luận rằng mọi người đều hành xử như thể những giả định của lý thuyết kinh tế tân cổ điển là đúng, ngay cả khi chúng không phải như vậy. Còn trong lĩnh vực tiến hóa, một trong những bài viết có ảnh hưởng lớn nhất là bài “The Spandrels of San Marcos and the Panglossian Paradigm” (1979) của Stephen Jay Gould và Richard Lewontin với lập luận chống lại việc dựa quá đáng vào khái niệm về sự thích nghi.

Những điều Paul Krugman cần biết về Kinh tế học Tiến hóa

Kinh tế học chuẩn thay đổi để phù hợp với lý thuyết tiến hóa

David Sloan Wilson

Sau lời phàn nàn rằng công cuộc tìm kiếm linh hồn của kinh tế diễn ra từ năm 2008 bỏ qua lý thuyết tiến hóa, tôi được biết bài nói chuyện của Paul Krugman ở Hiệp hội châu Âu về kinh tế học chính trị tiến hóa năm 1996. Tôi đã đọc nó từ trước nhưng khi nhớ lại, tôi thấy nó mang đến cơ hội tuyệt vời để phản ánh những thay đổi đã diễn ra trong lĩnh vực riêng của tôi về khoa học tiến hóa trong suốt hai thập niên qua.

Những bài học từ lý thuyết gia trò chơi hàng đầu

Phỏng vấn Robert Axelrod

Tại sao chúng ta lựa chọn hợp tác và làm thế nào chúng ta có thể thúc đẩy sự hợp tác lớn hơn trong các vấn đề của thế giới? Đây là những câu hỏi mà Robert Axelrod đã theo đuổi trong hơn 40 năm. Sự nghiệp của ông là một cuộc khám phá mang tính liên ngành bao gồm toán học, khoa học chính trị, và sinh học tiến hóa. Bây giờ, các thành tựu mang dấu ấn của ông trong lĩnh vực lý thuyết trò chơi kinh tế và hệ thống phức hợp đã mang lại cho ông vinh dự khoa học cao nhất mà Hoa Kỳ có thể ban cho: Huân chương Khoa học Quốc gia.

Những nhà kinh tế học có thể học được điều gì từ các nhà lý thuyết tiến hóa

Paul Krugman (1953-)

(Cuộc nói chuyện với Hiệp hội châu Âu về kinh tế chính trị tiến hóa)

Paul Krugman

Chào buổi sáng. Tôi vừa cảm thấy vinh dự vừa xen lẫn một chút hồi hộp khi được nói chuyện với một nhóm đã dành toàn tâm toàn ý cho ý tưởng về kinh tế chính trị tiến hóa. Như bạn có lẽ đã biết, chính xác thì tôi không phải là nhà kinh tế tiến hóa. Tôi thích nghĩ rằng tôi cởi mở hơn với các tiếp cận đối chọn trong kinh tế học hơn hết, nhưng về cơ bản tôi là kiểu người theo trường phái tối-đa-hóa-và-trạng-thái-cân-bằng. Thật vậy, trong nhiều tình huống, tôi khá cuồng tín trong việc bảo vệ sự phù hợp của các mô hình kinh tế chuẩn.

Thế thì tại sao tôi lại ở đây? Vâng, một phần vì công trình nghiên cứu của tôi đã đưa tôi đến một số biên giới của hệ hình tân cổ điển. Khi bạn quan tâm cũng như tôi đã từng, với những tình huống trong đó lợi suất tăng dần là rất quan trọng, bạn buộc phải từ bỏ giả định về cạnh tranh hoàn hảo; bạn cũng buộc phải từ bỏ niềm tin rằng kết quả thị trường nhất thiết phải tối ưu, hoặc thực sự thị trường có thể được cho là tối đa hóa mọi thứ. Bạn vẫn có thể tin tưởng vào các cá nhân tối đa hóa và kiểu trạng thái cân bằng nào đó, nhưng sự phức tạp của các tình huống trong đó các tác nhân tưởng tượng của bạn tự thấy bản thân họ thường buộc bạn – và có lẽ chính cả họ nữa – thể hiện hành vi của họ theo kiểu quy tắc đặc biệt nào đó chứ không phải là kết quả của vấn đề tối đa được xác định một cách cẩn thận. Và bạn thường được hoàn toàn thúc đẩy bởi sự cần thiết phải có mô hình để tư duy về nền kinh tế như ít nhất là có sự năng động “tiến hóa” một cách mơ hồ, trong đó các điều kiện ban đầu và sự ngẫu nhiên xuất hiện dọc đường có thể xác định nơi bạn kết thúc. Một số bạn có thể đã đọc công trình của tôi về địa lý kinh tế; tôi chỉ phát hiện ra sau khi tôi đã làm việc với các mô hình một ngày nào đó là tôi đã sử dụng “sự năng động bản sao” để thảo luận về vấn đề biến đổi kinh tế.