Alain Desrosieres, nhà bác học nhiều phẩm giá

ALAIN DESROSIÈRES, NHÀ BÁC HỌC NHIỀU PHẨM GIÁ

Emmanuel Didier[1]

Alain Desrosières (1940-2013)

Alain Desrosières qua đời ngày 15 tháng hai năm 2013. Ông đã không kịp thời gian hoàn thành cuốn sách ông đang chuẩn bị. Phải kết thúc công việc này, ngay cả khi ông vắng mặt. Đó là cuốn sách mà chúng tôi giới thiệu ở đây với bạn đọc.

Không còn gì nghi ngờ nữa, Alain Desrosières là nhân vật trung tâm thuộc thế hệ trí thức Pháp tiếp nối thế hệ những Bourdieu, Deleuze hay Foucault, mà tầm quan trọng đã bắt đầu được thừa nhận khắp thế giới kể từ những năm 2000. Lần theo vết sự nghiệp của ông cho phép viết một mảng lịch sử của thế hệ này, khi đề cập đến những kiểu tập thể khác nhau mà ông từng là thành viên. Chúng tôi sẽ làm điều này từ quan điểm của ông, quan điểm của sự lượng hoá, một điều quan trọng vì không có bất kì khoa học xã hội nào xứng đáng với tên gọi như vậy có thể phát triển mà không có quan niệm về thống kê.

Tất cả sự độc đáo của Desrosières nằm ở việc ông không phải là “nhà định lượng” đơn giản, còn lâu mới là như vậy, của cái khối bòng bong khoa học này. Nhờ có một sự uyên bác kĩ thuật rất ấn tượng, ông đã phát triển điều đang trở thành một chuyên ngành thật sự là lịch sử xã hội của sự lượng hoá, xem các thực tiễn đo đạc và định hình con số như một đối tượng điều tra. Thật vậy, thế giới chúng ta đang sống bị những số lượng xuyên suốt, được sản xuất một cách đặc biệt và có những hệ quả và cách sử dụng riêng. Alain Desrosières chỉ ra bằng cách nào có thể hình dung các số lượng hoàn toàn như những đối tượng xã hội. Cuối cùng ông bao giờ cũng quan niệm hoạt động tri thức của mình là một đòi hỏi chính trị. Đóng góp trí tuệ của ông luôn mang đậm dấu ấn của sự rộng lượng[2] và cẩn thận chú ý đến những tiền giả định ý thức hệ của mình cũng như đến những hiệu ứng xã hội của chúng. Những phẩm giá này đã nảy nở trên mảnh đất của những số lượng.

Như vậy, đóng góp của ông, trong suốt cuộc đời và theo ba cách khác nhau – với Bourdieu, với những nhà nghiên cứu nối tiếp tác giả này quan tâm đến những phẩm giá của thực tại chúng ta, cuối cùng với những đồng nghiệp của ông ở trung tâm Koyré – tầm quan trọng, chiều sâu và biên độ của các cuộc điều tra về sự lượng hoá. Tiếp tục đọc